Torbiel pajęczynówki – czy jest groźna? Jak leczyć torbiel w mózgu? 

Czym jest torbiel pajęczynówki? Mianem torbieli pajęczynówki  określa się patologiczny zbiornik  z płynem, który jest otoczony błoną. Błona ta ma budowę opony pajęczej lub  zbliżoną do niej.  Zawartość torbieli stanowi najczęściej CSF ( cerebrospinal fluid) czyli płyn mózgowo-rdzeniowy lub  płyn o składzie podobnym do niego.

Rodzaje torbieli pajęczynówki

Dzielą się na:

• pierwotne,
• wtórne.

Torbiel pierwotna jest  zmianą wrodzoną, powstałą jako uchyłek rozwijającej się w okresie płodowym pajęczynówki, czyli w okresie embriogenezy opony pajęczej lub tuż po jej zakończeniu. Torbiele pierwotne klasyfikowane są jako wady wrodzone ośrodkowego układu nerwowego u dzieci.

Torbiel pajęczynówki wtórna – powstaje na skutek urazów, infekcji lub krwawienia w mózgu. Bardzo często jest też powikłaniem choroby Marfana.

Gdzie się znajdują?

Miejsce usytuowania torbieli pajęczynówki to najczęściej środkowy dół czaszki. Lokalizacja taka jest u około 50% pacjentów. Pozostałe lokalizacje to: kąt mostowo-móżdżkowy, sklepistość mózgu oraz umiejscowienie nadsiodłowe. Zdarza się także, że u niektórych pacjentów może występować w kanale kręgowym.

1% zmian wewnątrzczaszkowych to torbiel pajęczynówki. Czas stwierdzenia jest różny. Można je zlokalizować u pacjentów w każdym wieku. Częściej występują u mężczyzn . Najczęściej diagnozowane są u dzieci – około 75%.  Rozwój torbieli pajęczynówki najczęściej przebiega do 20 roku życia.

Jakie są metody badań wykrywających obecność torbieli pajęczynówki?

Pierwotna torbiel w głowie wykrywana jest najczęściej przez badanie ultrasonograficzne (USG) w trakcie badań prenatalnych płodu. Następnie lekarz wykonujący badanie kieruje pacjentkę ciężarną do ośrodka zajmującego się wadami płodu celem potwierdzenia diagnozy.

W ośrodku przeprowadzana jest diagnostyka różnicowa w kierunku występowania następujących  chorób:

• nowotwór torbielowaty,
• schizencefalia,
• malformacja tętniczo-żylna Galena,
• torbieli porencefalicznej,
• torbieli glioependymalnej,
• torbieli splotu podpajęczynówkowego.

Wtórna torbiel pajęczynówki wykrywana jest przeważnie przypadkowo w trakcie badań MRI (rezonansu magnetycznego) lub TK (tomografii komputerowej).

Jak wygląda torbiel pajęczynówki na obrazach radiologicznych?

W wynikach badań torbiel w głowie jest owalną lub okrągłą zmianą wypełnioną płynem mózgowo-rdzeniowym. Jest też dobrze odgraniczona.

Jakie są objawy torbieli pajęczynówki?

Torbiel w głowie wykrywana jest u pacjentów przypadkowo. Najczęściej nie daje objawów. Z biegiem czasu mogą się też powiększać ale nie obejmują ani nerwów ani naczyń mózgu.

Zdarza się też tak, że rozwój torbieli w głowie doprowadza do przesunięcia struktur nerwowych w mózgu lub kompresje kości czaszki.

Objawy uzależnione są od miejsca usytuowania torbieli w głowie. W takich przypadkach wystąpić mogą następujące objawy:

• napady padaczkowe,
• zawroty głowy,
• wymioty,
• silny ból głowy,
• ogniskowe objawy neurologiczne: zaburzenia równowagi lub niedowład kończyn,
• zmęczenie,
• senność,
• uczucie osłabienia,
• zaburzenia czucia,
• szumy uszne,
• zaburzenia widzenia ( podwójne widzenie),
• zaburzenia snu,
• ataksja ( niezborność ruchowa),
• wodogłowie,
• splątanie.

Leczenie torbieli pajęczynówki

W przypadku potwierdzenia szybkiego wzrostu torbieli u płodu lekarz może podjąć decyzję o wykonaniu zabiegu jeszcze w okresie prenatalnym. Jeśli torbiel jest mała i nie ma widocznego wpływu na rozwój płodowy dziecka leczenie może zostać odroczone do późniejszego okresu życia.

Wszystkie duże torbiele z objawami neurologicznymi powinny być konsultowane u lekarza neurochirurga! 

Podejmując decyzję o leczeniu operacyjnym lekarze posługują się klasyfikacją Galassi.

Jakie ów klasyfikacja ma założenia?

Klasyfikacja ta ma następujące założenia:

• Małe torbiele dające objawy nie są operowane,
• średnie torbiele – leczenie operacyjne tylko wtedy gdy występują objawy,
• duże torbiele operowane są nawet jeśli objawy niepożądane nie występują.

Małe torbiele pajęczynówki powinny być okresowo kontrolowane przez lekarza. Według obwiązujących standardów postępowania, lekarz powinien zalecać diagnostykę obrazową raz na rok przez dwa lata, aby ocenić dynamikę wzrostu torbieli. Optymalnie badanie powinno być wykonane w tym samym ośrodku i na tym samym urządzeniu.

Leczenie chirurgiczne

Najczęstszym zabiegiem o niskim stopniu inwazyjności przy usuwaniu torbieli w głowie jest endoskopia. Metoda ta pozwala skrócić czas zabiegu i pobyt pacjenta w szpitalu. Ten rodzaj zabiegu stosowany jest u chorych, u których lokalizacja torbieli nie utrudnia dostępu do niej.

W przypadku torbieli o trudnym dostępie stosuje się metodę dojścia klasycznego czyli drenaż. Stosowana jest także przy obfitym krwawieniu.

Innym sposobem jest kraniotomia polegająca na całkowitym wycięciu torbieli. Jest to najbardziej inwazyjna metoda.

Leczenie farmakologiczne to leczenie objawowe, mające na celu poprawienie komfortu życia.

Czy torbiel pajęczynówki jest groźna dla zdrowia?

Torbiel pajęczynówki u starszych dzieci może wpływać znacząco na ich rozwój.  U dzieci tych może wystąpić opóźnienie rozwoju np. zmiany zachowania, zaburzenia w rozwoju mowy. Jeśli torbiel usytuowana jest w okolicy przysadki mózgowej i uciska ją może dojść do zaburzeń hormonalnych: przedwczesne dojrzewanie, brak miesiączek lub niedostateczny wzrost.

Stan niebezpieczny dla zdrowia jest wtedy, kiedy torbiel powiększa swoją objętość dając objawy neurologiczne. W takim przypadku niezbędne jest leczenie chirurgiczne.